عنوان : ضرورت کلسیم برای بهبود خصوصیات کمی و کیفی گل و گیاهان زینتی در کشور نگارش : رحیم مطلبی فرد محسن کافی و محمد جعفر ملکوتی ناشر : دفتر برنامه

عنوان : ضرورت کلسیم برای بهبود خصوصیات کمی و کیفی گل و گیاهان زینتی در کشور نگارش : رحیم مطلبی فرد محسن کافی و محمد جعفر ملکوتی ناشر : دفتر برنامه ریزی رسانه های ترویجی ویراستار : مهندس علی خبیری سال انتشار : 1382 شمارگان : 3000 نسخه نوبت چاپ : اول آماده سازی : موسسه فرهنگی و هنری قائم چاپ : موسسه فرهنگی و هنری شقایق روستا دفتر برنامه ریزی راسنه های ترویجی نشانی تهران خیابان ولیعصر خیابان بزرگمهر شماره 52 دفتر برنامه رسانه های ترویجی تلفن 6405763 6402719 فاکس 6416472

مقدمه : ایران با دارا بودن حدود 3000 هکتار سطح زیر کشت گل و گیاهان زینتی یک درصد از تولید جهانی آن را به خود اختصاص داده است. اما درآمدی که از این طریق نصیب کشور می شود خیلی کمتر از یک درصد درآمد حاصل از تولید این محصول در جهان ( حدود 50 میلیارد دالر ) است. لذا مشاهده می شود که فاصله زیادی با با توانمندی تولید گل و گیاهان زینتی در گلخانه ها در کشور وجود دارد. برای به فعلیت در آوردن این توانمدی های تولید عوامل بسیار زیادی مخصوصا تغذیه مناسب بستر مناسب کشت کیفیت آ آبیاری ارقاو مورد استفاده مدیریت آفات و بیماری ها دخالت دارند که به نظر می رسد تغذیه به عنوان یک عامل زمینه ساز بهبود سایر عوامل نقش بسیار مهمی در جهت افزایشبهره وری عوامل تولید در محصول های گلخانه ای بر عهده دارد. تداوو رعایت نکردن تغذیه صحیح سبب کاهش کیفیت محصول های گلخانه ای گردیده و به همین دلیل مقادیر بسیار زیادی از این تولیدها قبل از رسیدن به دست مصرف کننده تبدیل به ضایعات می شوند چرا که عمر پس از برداشت به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل کیفی به شدت تحت تأثیر عوامل بهزراعی به ویهه تغذیه است. در این میان کلسیم علی رغم آهکی بودن خاک های زیر کشت نقش بسیار مهمی در افزایش عمر پس از برداشت بهبود کیفیت ظاهری افزایش استحکاو ساقه افزایش مقاومت در برابر بیماری های گیاهی تعداد گل و ارتفا ساقه گل دهنده گل و گیاهان زینتی دارد. مطالعات انجاو شده در مورد کلسیم نشان داده که بسیاری از معضالت و مسایئل بعد از برداشت گل های بریده را می توان از طریق محلولپاشی با کلرور کلسیم بر طرف نمود. نشریه حاضر سعی دارد مواردی از نقش کلسیم را در گیاهان زینتی بررسی و به ارایه روش های مناسب برای حل مشکل کمبود کلسیم بپردازد.

کلسیم در خاک : کلسیم به صورت کاتیون دو ظرفیتی ( +2 ) Ca جذ گیاه می شود. این عمل به وسیله تبادل تماسی انجاو می شود. منشأ کلسیم موجود در خاک ها از سنگ ها و کانی های تشکیل دهنده خاک می باشد و در تعدادی از کانی ها نظیر دولومیت کلسیت آپاتیت فلدسپارهای کلسیمی و آمفیبول ها وجود دارد کلسیم موجود در این کانی ها از طریق هوازدگی آزاد و برای جذ در اختیار گیاه قرار می گیرد. علی رغم آنکه کلسیم به ویهه در خاک های آهکی یکی از فراوان ترین عناصر ( 3/6 درصد ) را تشکیل می دهد ولی متأسفانه حرکت بسیار بطئی و دشوار آن در درون گیاه ( حرکت کلسیم فقط توسط آوندهای چوبی امکان پذیر می باشد ) مشکالت فراوانی را برای کیفیت محصول های باغی و زراعی ایجاد می کند. در مورد گیاهانی که بخش های گوشتی ( ممل میوه سیب ) و یا سطوح با روزنه کم ممل براکته های بنت القنسول دارند تغذیه کلسیم از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد. کلسیم از طریق آوندهای چوبی منتقل می شود و الزمه رسیدن آن به بافت ها تعرا است و در قسمت ها ی ی از گ یاه که ت عر ا کم تر ا س ت کم بو د کلس یم ا ت فا ا م ی ا ف تد و با ید از طر ا ممکن برای ان ت قا ل کلس یم به قسمت های با تعرا کم اقداو شود. فرم های مختلف کلسیم در گیاه : قسمت عمده کلسیم بافت در آپوپالست وجود دارد و بخش دیگر در تماس با دیواره های سلولی و به صورت تبادلی مشاهده می شود. کلسیم به صورت یک ترکیب ساختمانی در دیواره سلولی برای حفذ نفوی پذیری غشاپالسمایی الزو است که به صورت پکتات کلسیم وجود دارد. این ترکیب برای زنده ماندن سلول حیاتی است همچنین مقدار زیادی از کلسیم در تیغه میانی سطح خارجی غشا پالسما شبکه آندوپالسمی و واکوئل دیده می شو د. غلظ ت کلس یم در س ی توز ل بس یار پا ی ین بو ده و تشد ید ا ین ا مر را م ی توان به ن فو ی پذ یری پا ی ین غشای پالسمایی زیادی آ آبیاری و مصرف بی رویه کودهای از ته نسبت داد. نقش کلسیم در گیاه کلسیم در ساخت پروتئین در میتوکندری دخالت دارد. با توجه به نقش میتوکندری ها در تنفس هوازی و جذ فعال تعداد زیادی از عناصر می توان نتیجه گرفت که رابطه ای مستقیم بین کلسیم و جذ عناصر غذایی

به وسیله گیاه وجود دارد. همچنین کلسیم مانع تجزیه کلروفیل و پروتئین ها شده و نهایتا سبب افزایش نفوی پذیری غشای پالسمایی می شود. کلسیم یکی از عناصری است که باعث به تعویق افتادن پیری می شود و این عمل را با تأثیر در تولید اتیلن انجاو می دهد. کلسیم در سنتز اتیلن در گیاه نقش باز دارنده را ایفا میکند که علت آن را نقش کلسیم در تعادل غشای سلولی می دانند در واقع کلسیم تبدیل پیش ماده ACC به اتیلن را به وسیله آنزیم های محدود کننده غیر اختصاصی در غشای سلولی کاهش می دهد. مطالعات بر روی بافت های کلیماکتریک ممل سیب نشان داده است که غلظت های کلسیم بیشتر از 0/4 مول بر لیتر مانع از سنتز اتیلن می شود اما غلظت های پایین در سنتز آنها اثری ندارند. نتایج مشابهی در گل رز نیز مشاهده شده است. در این گیاهان شرایط کلسیم پایین تولید اتیلن را افزایش می دهد. باندهای کلسیم به صورت پک تات کلس یم در ت ی غه م یان ی برای ا س تحکاو د یواره های سلول ی و با ف ت گ یا ه ی ضروری هستند. تجزیه پکتات ها به وسیله آنزیم پلی گاالکتورازها صورت می گیرد. زمانی که کلسیم به حد کافی وجود داشته باشد از تجزیه پکتات ها جلوگیری به عمل می آید. البته مقدار پکتات کلسیم دیواره سلولی تحت تأثیر نور دریافتی هم قرار گرفته و گیاهانی که نور کافی دریافت کنند پکتات کلسیم بیشتری هم دارند. کلسیم با پیوند دادن فسفات ها گروه های کربوکلسیک فسفولیپدها و پروتئین های سطح غشا سلولی سبب پایداری آن می شود. همچنین کلسیم صدمات ناشی از سرما زدگی و انجماد را با افزایش خروج مواد با وزن مولکولی کم ممل پتاسیم به خارج سلول کاهش می دهد. در سلول های برگ که واکوئل درشت دارند مقدار بیشتری از کلسیم در واکوئل ها جمع می شود تا بار بار الکتریکی آنیون های آلی و معدنی را خنمی و تعاداللکتریکی را ایجاد نماید. همچنین کلسیم در واکوئل با تشکیل اکساالت کلسیم و نیترات کلسیم فشار اسمزی داخل سلول را کم می کند. تأثیر کلسیم در افزایش عمر پس از برداشت گل های زینتی کلسیم یکی از عناصر غذایی است که نقش بسیار مهمی در افزایش عمر پس از برداشت گل های بریده دارد. این عنصر با نقشی که در تولید اتیلن دارد ( اتیلن عامل پیری و از بین رفتن گل های بریده است ) با جلوگیری از

فعالیت آنزیم های تخریب کنندۀ سلول ممل پلی گاالکتروناز باعث افزایش عمر پس از برداشت گل های بریده می شود. ایرانشاهی ( 1377 ) در مطالعات خود بر روی گالیول اعالو کرد که محلول پاشی کلرور کلسیم در سطح یک درصد در مقایسه با تیمارهای محلول پاشی نشده باعث افزایش معنی دار عمر پس از برداشت گل های گالیول می شود. در مطالعه اثر کلسیم بر روی عمر پس از برداشت میخک مشاهده شد که نیترات کلسیم به تنهایی باعث افزایش عمر پس از برداشت میخک نشده. ولی وقتی نیترات کلسیم را با تیوسولفات نقره مخلو کردند مشاهده شد که عمر پس از برداشت تا دو برابر افزایش یافت. بنابراین برای افزایش عمر پس از بریاشت گل های بریده همراه با مصرف کلسیم بهتر است یکی ماده جلوگیری کننده فساد سلولی ممل تیوسولفات نقره مصرف شود. تأثیر کلسیم در بهبود فاکتورهای کیفی گل ها و گیاهان زینتی کلسیم عنصر مهمی برای بهبود کیفیت گل ها و سبزی ها است. درک بهتر وظای آن در گیاه می تواند ( 1997 ) بر روی گل رز انجاو نظاو تغذیه این محصول ها را بهبود بخشد. در آزمایشی که توسط Starkey گرفت 6 سطح کلسیم به صورت محلول پاشی به کار برده شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت محلول استفاده شده غلظت کلسیم در داخل گیاه بیشتر و همچنین به طور معنی داری تعداد گل و غنچه افزایش یافته و این مقدار به دو برابر نیز رسید کیفیت گل های تولیدی نیز با تیمارهای کلسیم بهبود یافت. کمبود کلسیم باعث بروز بیماری هایی همچون سوختگی نوک کاهو و کلم سوختگی گلگاه در گوجه فرنگی وفلفل قهوه ای شدن درون کلم و دل سیاهی در کرفس می شود که همه موارد جزو انداو های با تبخیر کم می باشند که کلسیم نمی تواند از طریق آوند های چوبی به آنها برسد. کلسیمتأثیر زیادی در استحکاو ساقه گل های بریده دارد چون کلسیم در ساختمان دیواره سلولی و تیغه میانی جزء ترکیبات اصلی است بنابراین کمبود آن می تواند باعث کاهش استحکاو ساقه شود. در مطالعه ای بر روی گل های گالیول مشاهده گردید که محلول پاشی کلسیم نسبت به تیمارهای غیر محلول پاشی شده باعث کا هش خمش پذ یری سا قه و ا فزا یش ا س تحکاو آن م ی شو د. الزو به یکر ا س ت که خمش پذ یری سا قه از

فاکتورهای کیفی مهم در تولید گل و گیاهان زینتی است همچنین نتایج نشان داد که تیمار کلسیم به طور معنی داری نسبت به شاهد باعث افزایش تعداد گلچه ها در گالیول شد ( ایرانشاهی 1377 ). نقش کلسیم در کاهش و کنترل بیماری های ناشی از پاتوژن های گیاهی تأثیر کلسیم در کاهش بیماری های گیاهی به علت ممانعت آن از فعالیت آنزیم های پلی گاالکتوراز و دیگر آنزیم های پکتیکی می باشد. در نتیجه اثر آنزیم ها بر مواد پکتیکی در تیغه میانی کمتر شده و از حساسیت گیاه به بیماری های گیاهی کاسته می شود. این موضو در تعداد زیادی از گیاهان مشاهده شده است که می توان نقش کلسیم در کاهش فوزاریوو گوجه فرنگی میخک و خربزه حساسیت هیپوکوتیل لوبیا به Rhizactonia solani و سویا به Colletrichum dematium را ناو برد. اما شاید مهم ترین اثر کلسیم در کنترل بیماری ها کاهش حساسیت گل رز به بیماری Botrytis باشد. بیماری Botrytis توسط Botrytis cinerea به وجود می آید و مشکل عمومی و رایج گلخانه های گل رز می باشد. این پاتوژن گل ها را آلوده می کند ولی گاهی اوقات باعث پوسیدگی ساقه های جوان نیز می شود. این بیماری عمدتا پس از برداشت بروز می کند. خطر آلودگی به این بیماری در شرایط مرطو به مراتب بیشتر است. بیشترین ضرر اقتصادی ناشی از Botrytis وقتی رخ می دهد که گل ها در مرحله پس از برداشت در شرایط حمل و نقل قرار داشته باشند. االد و وپین ( Vopin Elad and 1990 ) رزهای برداشت شده را در محلول سه میلی مول بر لیتر CaCl 2 و CaSo 4 در دمای 20 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 60 درصد قرار دادند و سپس تماو گل ها را با سوسپانسیون قارچ Botrytis cinerea تلقیح کردند. بعد از سه روز مشاهده کردند که گل های رز تیمار شده با CaCl 2 و CaSo 4 ( تفاوتی بین دو ترکیب وجود نداشت ) 45 درصد بیماری Botrytis را نسبت به شاهد کمتر نشان دادند در آزمایش دیگری این کاهش 20 درصد بود. همچنین ایشان گزارش کردند که افزایش سطوح کلسیم مصرف شده باعث افزایش مقدار کلسیم موجود در ساقه گل و برگ می شود و گل های تیمار شده با مقدار کلسیم 1/2 میلی مول بر لیتر به طور معنی داری تولید اتیلن باالتری را در مقایسه با تیمار 3/5 میلی مول بر لیتر کلسیم نشان داده است.

بیماری های فیزیولوژیکی ناشی از کمبود کلسیم بیماری های ناشی از کمبود کلسیم عمدتا در بافت های مریستمی یخیره ای و بافت هایی که تبخیر کمتری دارند دیده می شود. از این بیماری ها می توان به سوختگی نوک کاهو سوختگی گلگاه در گوجه فرنگی و فلفل لکه تلخی در سیب قهوه ای شدن براکته ها در بنت القنسول تیره و بی رنگ شدن اسپات های آنتوریوو عدو توزیع مناسب کلسیم در گل رز و خمیدگی ساقه در میخک اشاره کرد. کمبود کلسیم بیشتر به علت عدو انتقال کلسیم به میوه ها بافت های یخیره ای و ارگان های با تبخیر کم ( انداو های دارای روزنه کمتر ) مشاهده می شود باعث افزایش تولید اتیلن تجزیه پروتیین ها نفویپذیری غشا پالسمایی تخریب تیغه میانی سلول ها و تغییرات زیاد در دیواره سلولی می شود. این عنصر در داخل گیاه فقط در آوندهای چوبی منتقل می شود. بنابراین غلظت آن در انداو های با تبخیر کم مانند گل ها که عمدتا از طریق آوند آبکش تغذیه می شوند پایین است. ر شد ز یا د انداو های با ت عر ا کم خطر کا هش م قدار کلس یم به پا ی ین تر از حد بحران ی و نا کا ف ی بو دن کلسیم را برای تولید دیواره سلولی و تنظیم فعالیت غشای پالسمایی افزایش می دهد. در مناطق خشک که مقدار تعرا زیاد است مقدار انتقال کلسیم از طریق آوندهای چوبی به انداو های با تعرا باال ممل برگ ها زیادتر می شود در نتیجه انتقال کلسیم به میوه های گوشتی و یا انداو های با تعرا کم ممل براکته ها و گل ها کافی نیست و احتمال بروز کمبود کلسیم زیاد است ( Starkey 1997 ). البته قابل یکر است که شدت بروز عالیم کمبود به رقم مقدار مصرف کودهای آمونیومی و آ مصرفی بستگی دارد. حال تعدادی از بیماری های فیزیولوژیکی ناشی از کمبود کلسیم در گیاهان زینتی به تفضیل شرح داده می شود : 1 بی رنگ شدن یا قهوه ای شدن اسپات های آنتوریوم مح ق قان نشان دا ده اند که ب ی رنگ شدن ا س پات های آن تور یوو به عل ت کم بو د کلس یم ا س ت ا ین کم بو د تغییراتی را در قسمت های پهن اسپات بوجود می آورد که قسمت های یاد شده سرانجاو قهوه ای شده و کیفیت گل ها به منظور ارایه به بازار کمتر می شود. جذا کلسیم در برگ و اسپات آنتوریوو با افزایش غلظت کلسیم مصرف شده افزایش می یابد و در خود اسپات نیز به طور معنی داری مقدار کلسیم پهنک در مقایسه با نوک کمتر می باشد. در حالی که این تفاوت در مورد برگ دیده نمی شود. وقتی مقدار کلسیم مصرفی زیادتر می شود

جذ کلسیم در قسمت نوک اسپات به مراتب بیشتر از قسمت پهن آن است. شاید علت این مسئله را بتوان در توز یع د س ته های آ وندی یا ف ت چرا که در ا س پات د س ته های آ وندی از پا یه ا س پا د یکس به طرف حا ش یه آن گسترش یافته و در نتیجه دسته های آوندی در قسمت راس آن خیلی زیادتر می باشند در حالی که در برگ ها این دسته ها به یک شکل توزیع شده اند. بنابراین در اسپات عالیم کمبود همواره در پهنک مشاهده می شود در حالی که در برگ این کمبود در تماو سطح برگ توزیع می شود. یکی دیگر از عوامل مؤثر در جذ کلسیم PH محیط ریشه است. مطالعات نشان داده که با افزایش PH جذ کلسیم هم در اسپات و هم در برگ زیادتر می شود و در PH های مختل جذ کلسیم متفاوت است به طوری که جذ کلسیم در PH=3 کم بوده ولی وقتی PH به حدود 7 می رسد جذ کلسیم به حداکمر رسیده و دوباره در حدود 9= PH جذ کلسیم کاهش پیدا می کند. 2 خمیدگی ساقه گل های زینتی محققان گزارش کردند که نیترات کلسیم استحکاو ساقه میخک را افزایش و به دنبال آن خمیدگی ساقه را کاهش می دهد. در یک آزمایش کلسیم را به محلول آبی نگهدارنده گل های بریده میخک در مرحله باز شدن غنچه ها اضافه و دریافتند که کلسیم همراه با ماده آمینواستیک اسید به طور معنی داری سبب افزایش استحکاو ساقه می شود. ) با مطالعه بر روی گالیول رقم اسکار مشاهده کرد که محلول پاشی کلرور کلسیم ایرانشاهی ( 1377 خمش پذیری ساقه را در سطح 1 درصد کاهش و این کاهش خمش پذیری در مقایسه با شاهد 35 درصد گزارش گردید. 3 قهوه ای شدن براکته ها در بنت القنسول در تعدادی از رقم های بنت القنسول قهوه ای شدن لبه براکته ها در دوره بلوغ گیاه گزارش شده است. این عالیم نتیجه کمبود کلسیم بوده و با باال رفتن غلظت کلسیم در بستر کشت بهبود پیدا نکرده بلکه فقط با محلول پاشی کلسیم می توان این عالیم را بر طرف کرد.

ارقامی که قهوه ای شدن براکته ها را نشان نمی دهند توانایی فراهم کردن کلسیم کافی برای براکته ها را در شرایطی که مقدار کلسیم بستر کشت برای براکته ها را در شرایطی که مقدار کلسیم بستر کشت برای واریته های حساس کافی نیست دارا می باشند. چون براکته های بنت القنسول تعداد روزنه بسیار کمتری دارند بنابراین جزو انداو های کم نعرا هستند و به نذ می رسد ارقاو مقاوو به کمبود کلسیم با فشار ریشه ای بیشتر قدرت راندن شیره خاو را به آوندهای با تعرا کم دارا می باشند این مکانسیم مخصوصا در شب و در شرایط رطوبت نسبی باالی هوا بهتر می تواند کلسیم را به انداو های با تعرا کمتر برساند. مصرف کلرور کلسیم در دو رطوبت نسبی 60 و 90 درصد بر روی بنت القنسول نشان داد که هیچ تفاوتی بین دو سطح رطوبت نسبی در کاهش قهوه ای شدن براکته ها مشاهده نشد. ولی گیاهان محلول پاشی شده با کلسیم قهوه ای شدن براکته کمتری را در سطح یک درصد و در مقایسه با شاهد نشان دادند. در این آزمایش بین دو رقم بنت القنسول اختالف معنی داری در محتوای کلسیم وجود داشت همچنین نسبت پتاسیم به کلسیم ( ) K/Ca هم در دو رقم مختل متفاوت بود. Wissemeier در سال 1993 با محلول پاشی کلرور کلسیم بر روی چهار رقم مختل مشاهده نمود که دو رقم از چهار رقم فوا قهوه ای شدن براکته ها را در تیمار شاهد نشان داده که این عالیم با محلول پاشی کلرور قابل درمان بود ولی در دو رقم دیگر هیچ نو عالیم کمبود ( قهوه ای شدن براکته ها ) چه در تیمار شاهد و چه در تیمار محلول پاشی مشاهده نشد. محققان در مطالعه با محلول های غذایی مختل ( جدول ) 1 بر روی بنت القنسول اعالو کردند که تیمار پتاسیم باال و کلسیم پایین باعث افزایش معنی دار قهوه ای شدن براکته ها می شود. تیمار با ازت آمونیاکی کمترین مقدار قهوه ای شدن براکته ها را در مقایسه با تیمار ازت نیتراته نشان داد.

جدول 1 تأثیر محلول های غذایی مختل بر روی قهوه ای شدن براکته های بنت القنسول نکروز شدن براکته ها a a a b محلول غذایی A B C D NO 3 -N 74 127 177 187 NH 4 -N 117 61 15 8 K 242 242 242 579 Ca 26 26 19 27 S 20 57 57 56 همچنین مطالعات فوا نشان داد که مقدار پتاسیم باالی محلول غذایی باعث افزایش مقدار پتاسیم وکاهش کلسیم برگ ها و براکته ها می شود و نسبت K/Ca باالتر باعث افزایش معنی دار قهوه ای شدن براکته ها می شود. علت کجی و بد شکلی براکته ها در بنت القنسول به علت کمبود کلسیم و توزیع نامناسب آن در داخل برگ می باشد ( Stromme 1994 ). در یک آزمایش همبستگی بین مقدار کلسیم بافت های حاشیه ای و براکته ها و نکروزه شدن آنها را ارزیابی و مشاهده کرد که بخش های حاشیه ای در مقایسه با بخش های میانی براکته ها کلسیم خیلی کمتری دارند این موضو در مورد پتاسیم هم صدا می کرد. وی اعالو کرد که نسبت K/Ca در بخش های حاشیه ای بیشتر از بخش های مرکزی براکته ها است به همین علت نکروزه شدن براکته ها بیشتر در قسمت های حاشیه ای مشاهده می شود. بنابراین اگر مقدار کلسیم در بافت های حاشیه ای براکته ها کمتر از 0/16 درصد وزن خشک گیاه باشد و یا نسبت K/Ca در بافت های حاشیه ای براکته ها بیشتر 20 باشد بروز عارضه قهوه ای شدن براکته ها حتمی است. در آزمایشی تأثیر محلول پاشی کلرور کلسیم و سیلیکات سدیم بر روی قهوه ای شدن براکته ها مقایسه و مشاهده شد که گیاهان محلول پاشی شده با Ca در مقایسه با تیمار Si و آن هم در مقایسه با تأثیر Si بر روی قهوه ای شدن کمتری را نشان دادند. هنوز مکانیسم تأثیر Si بر روی کنترل قهوه ای شدن براکته ها مشخ نشده و لیکن احتمال می رود به دلیل سفت تر شدن دیواره های سلولی باشد.

انتقال کلسیم به قسمت های انتهایی و گلبرگ های گیاه رز مسئله بسیار مهمی می باشد و همواره توجه محققان را به خود جلب کرده است. استفاده از سطوح مختل کلسیم و بر بر روی گیاه رز نشان داد که در سطوح پایین کلسیم ریشه ها کوتاه نازک و بدون انشعا هستند در حالی که در سطوح باالتر توسعه ریشه ها خیلی بهتر صورت می گیرد. از طرفی نتایج این تحقیق نشان داد غلظت بیشتر کلسیم در ناحیه ریشه مقدار آن را در برگ افزایش داده اما تأثیری در غلظت کلسیم در انداو هایی با تعرا کمتر نداشت. پهمردگی و عارضه گردن کجی در مرحله پس از برداشت از مهم ترین عوامل کاهش کیفیت گل رز می باشد و به نظر می رسد که بروز این عوارض به طور عمده وابسته به رطوبت نسبی محیط در مراحل رشد و توسعه برگ ها باشد. رطوبت نسبی باالی محیط در دوره پرورش گل رز باعث بروز پهمردگی و عارضه گردن کجی این گل ها پس از برداشت می شود. تجزیه گل هایی که در این شرایط رشد کرده اند نشان می دهد که مقدار کلسیم پایین تری نسبت به گل های دیگر دارند. همچنین تحقیقات نشان داده که قهوه ای شدن گلبرگ ها در گل های رز از دیگر عالیم کمبود کلسیم می باشد. مطالعات نشان داده که کلسیم در گیاه با پتاسیم منیزیم و ازت ( ازت آمونیومی ) در ارتبا است. و در شرایطی که غلظت عناصر فوا در بستر کشت بیشتر باشد جذ کلسیم کمتر می شود. مطالعات نشان داده است که با افزایش نسبت کلسیم به کاتیون های دیگر در برنامه غذایی مقدار کلسیم برگ گل ها ساقه و ریشه رزهای گلدانی افزایش می یابد. همچنین پتاسیم از جذ کلسیم ممانعت به عمل می آورد در این میان EC باالی خاک هم می تواند نتیجه مشابه با پتاسیم را در جذ کلسیم داشته باشد. آمونیوو زیاد نیز از جذ کلسیم جلوگ یری به عمل م ی آ ور د. ال ب ته مطال عات م ت عد دی ا ین ت أ ث یر را ت أ ی ید نم ی ک ند که شا ید عل ت آن فرآ ی ند نیتریفیکاسیون یا ( تبدیل NO 3 به - ) در داخل بستر کشت باشد. NH 4 + پیشنهادها ( چه باید کرد ) در خاک های اسیدی کمبود کلسیم را می توان با اضافه کردن آهک به خاک و محلول پاشی بر طرف کرد. اما در خاک های آهکی کشور که کلسیم به مقدار کافی در خاک وجود دارد و عالیم کمبود کلسیم مشاهده می شود نمی توان با اضافه نمودن آهک به خاک این کمبود را جبران کرد. در چنین وضعیتی برای بر طرف کردن

این کمبود افزایش کیفیت و طول عمر پس از برداشت گل های زینتی باید اقداو به محلول پاشی کلسیم نمود. این تیمار در درمان عوارض فیزیولوژیکی ناشی از کمبود کلسیم بسیار مؤثر است. گل های زینتی را می توان با محلول پاشی کلرور کلسیم حداقل به تعداد سه مرتبه و با غلظت سه الی پنج در هزار تیمار کرد. بهتر است PH محلول را با چند قطره اسید و یا ترجیحا با مقداری سولفات روی در حد خنمی تنظیم کرد. به علت حرکت کند کلسیم در داخل گیاه و عدو رسیدن کلسیم کافی به انداو های با تعداد روزنه کم ممل گل ها و براکته ها توصیه می شود محلول پاشی کلرور کلسیم حداقل سه مرتبه در دستور کار گل کارهای کشور قرار داده شود. چون کلسیم در افزایش عمر پس از برداشت گل های بریده نقش بسیار مؤثری دارد توصیه می شود که از ترکیب های کلسیم دار در محلول های نگهدارنده گل های بریده استفاده شود.

11 منابع مورد استفاده ایرانشاهی ابوالفضل. 1377. اثر تغذیه مطلو بر کیفیت و طول عمر گل های بریده گالیول رقم اسکار. پایان نامه کارشناسی ارشد باغبانی دانشگاه تربیت مدرس تهران ایران. کافی محسن و محمد جعفر ملکوتی 1377 مبانی تغذیه صحیح گل و گیاهان زینتی ( قسمت اول ). نشریه تحقیقی ترویجی شماره 30 نشر آموزش کشاورزی معاونت تات وزارت کشاورزی کرج ایران. ملکوتی محمد جعفر و سید جالل طباطبایی 1377 ضرورت محلول پاشی کلرور کلسیم برای بهبود کمی و کیفی محصول های کشاورزی و حل مشکالت لهیدگی سیب در کشور. نشریه فنی شماره 17 نشر آموزش کشاورزی معاونت تات وزارت کشاورزی کرج ایران. ملکوتی محمد جعفر و محمد مهدی طهرانی 1378 نقش ریزمغذی ها در افزایش عملرکد و بهبود کیفیت محصول های کشاورزی.انتشارات دانشگاه تربیت مدرس تهران ایران.